اصطلاحات و تعاریف فرآورده های مختلف چوبی جنگلی

ی چوبی

اصطلاحات و تعاریف فرآورده های مختلف چوبی جنگلی

اصطلاحات و تعاریف فرآورده های مختلف چوبی جنگلی

- هدف

هدف از تدوین این استاندارد ارائه اصطلاحات ویژه و تعاریف فرآورده های مختلف چوبی جنگلی است.

2- دامنه کاربرد

این اصطلاحات شامل فرآورده های مختلف چوبی از مرحله قطع درخت تا خروج از جنگل میباشد.

3- اصطلاحات کلی

3-1- مواد چوبی خام : شامل درخت کاملا انداخته شده، تمام تنه، چوبهای گرد، چوبهای گرد شکافته شده، کنده درخت، چوبهای تبدیل شده، ضایعات چوبی و مازاد مقطوعات برای پردازش یا مصرف سوخت

3-2- تمام تنه : تنه جدا شده از کنده بطوریکه فقط شاخه ها و تاج شاخه درخت قطع شده باشد.

3-3- فرآورده های چوبی : فرآورده های چوبی جدا شده از درخت انداخته شده (یا قسمتهای برش داده شده طولی و عرضی) به نحوی که ساختمان فیزیکی و شیمیائی چوب دست نخورده باقی بماند.

3-3-1- چوب گرد : چوبهای تهیه شده بوسیله برشهای عرضی تنه یا شاخه درخت.

3-3-2- چوب شکافته : چوب حاصل از شکافتن چوبهای گرد.

3-4- چوب تجارتی : شامل چوبهای گرد و شکافته شده (باستثنای چوبهای هیزمی، چوبهای نامناسب برای پردازش صنعتی، خرده چوب و کنده درخت.)

3-5- چیپس : شامل خرده های چوب که از تبدیل مواد چوبی توسط ماشین خردکن یا ابزارهای ویژه دیگر تولید میشود.

3-6- ضایعات قطع و تبدیل : ضایعات باقیمانده از قطع درختان، سرشاخه زنی، بینه بری، برشهای طولی، پوست کنی خواهد بود که شامل شاخه ها، سرشاخه ها تاج، اضافات قطع شده و قطع گره ها، پوست و برگ است، خواهد بود.

3-6-1- تاج شاخه : قسمت انتهائی قطع شده درخت که بدلیل خصوصیاتش قابل استفاده بعنوان چوب تجارتی یا هیزمی نمیباشد .

3-6-2- شاخه : قسمت های چوبی شده منشعب از تنه درخت است.

3-6-3- سرشاخه قسمت های چوبی نشده یا کم چوبی شده منشعب از شاخه ها.

3-6-4- بن تنه : قسمت قطور تنه که بدلیل پوسیدگی و ناصافی غیرقابل استفاده در صنعت و تجارت بوده.

3-6-5- ریش درخت : الیافی از چوب که بعد از افتادن درخت روی تنه باقی میماند و بعدا بریده میشود.

3-6-6- پوست :پوشش سطح خارجی تنه که چوب را میپوشاند.

3-6-7- تاج سبز : قسمت های تازه و سبزینه دار درخت.

3-7- کنده چوب : چوب کنده و ریشه های درخت

3-8- بینه : قطعات بریده شده از تنه بوسیله برشهای طولی

3-8-1- گرده بینه : قسمت های جدا شده از تنه در برشهای عرضی (با مقطع دایره مانند)

3-8-2- گرده بینه شکافته : چوب حاصله از گرده بینه های شکافته شده

3-9- گرده بینه های تجارتی : محصولات چوبی که در پردازش صنعتی بطور مستقیم مورد استفاده قرار میگیرد.

3-10- گرده بینه بلند : قسمتی از تنه که دارای قابلیت تقسیم به چند گرده بینه اندازه مساوی برای مصرف خاص میباشد.

3-11- بلند گرده بینه مرکب : بینه بلندی که قابلیت تقسیم به بینه هائی با اندازه های مختلف برای مصارف متفاوت صنعتی را دارا میباشد.

2-12- پوست صنعتی : پوستی که برای مصارف صنعتی بکار برده میشود.

4- چوبهای گرد برای مصارف مختلف

4-1- چوب تونلی : چوب های گردی که در معادن جهت استحکام و جلوگیری از ریزش استفاده میشود.

4-2- تیر ساختمانی : گرده بینه های کم قطر مورد مصرف در ساختمان

4-3- تیر - تیرهای چوبی که از آن برای خطوط تلفن و تلگراف، برق و برای ساختن پایه داربست استفاده میشود.

4-4- قیم : چوب گردی که بعنوان قیم بکار میرود.

4-5- سیم پایه : چوب گردی که بعنوان پایه حصار بکار میرود.

4-6- گرده بینه تخته بری : گرده بینه ای که برای تهیه تخته بکار میرود.

4-7- چوب تراورسی : بینه ای که برای تهیه تراورس و مشابه آن بکار میرود.

4-8- چوب ارتعاشی (آکوستیک ) : گرده بینه ای که مخصوص تهیه تخته های آکوستیک و ضدارتعاشی میباشد.

4-9- گرده بینه روکشی : گرده بینه هائیکه مخصوص تهیه روکش بطریط لوله بری و تراشه بری میباشد.

4-10- چوب کبریت سازی: چوب گرد مورد مصرف برای تهیه کبریت

4-11- گرده بینه برای تهیه پوشال: چوب گرد مورد مصرف برای پوشال و پشم چوب

 5- چوبهای مورد مصرف برای صنایع خمیر کاغذ و تولید صفحات چوبی و پردازش شیمیائی

5-1- چوب جهت تهیه کاغذ : هر نوع چوب گرد یا شکافته شده ای که مخصوص تهیه خمیر کاغذ از طریق شیمیائی یا مکانیکی می باشد.

5-2- چوب های گرد مورد مصرف برای تهیه صفحات چوبی: چوب گرد یا شکافته و خرد شده چوب که برای تهیه اوراق یا چوبهای قالبی به کار می رود.

5-3- خرده چوب صنعتی: خرده چوب هائی که برای تهیه خمیر کاغذ، محصولات صنایع چوبی و برای هیدرولیز به کار می رود.

5-4- چوبهای صمغی: کنده درختان سوزنی برگ که به عنوان مواد خام جهت تهیه تربانتین و صمغ به کار می رود.

 6- چوبهای هیزمی (چوب سوخت)

6-1- چوب سوخت : چوبهای گرد یا شکافته شده ای که به دلیل ابعاد و کیفیت تنها مصرف سوخت دارد.

6-2- تراشه چوب برای سوخت : تراشه هائی که برای تولید انرژی حرارتی به کار می رود.

6-3- پوست تانن گیری: پوست هائیکه برای تولید فرآورده های تانن به کار می رود.

6-4- غذای سبز: فرآورده هائیکه از طریق خشک کردن و خردکردن قسمتهای سبز درختان به دست می آید

Maf Wood 

موضوعات مرتبط: جنگل

[ پنجشنبه 1387/06/14 ] [ 0:16 ] [ محمدرضا محمدی ]

معرفی چند گونه چوب وکاربردهایشان

معرفی چند گونه چوب وکاربردهایشان

* راش چوبی است نیمه سخت و سنگین و خوشتراش با قابلیت تورقی بسیار مناسب، مناسب برای روکش گیری الوارگیری، پارکت تراورز، تخته چند لایه، صنایع مبلمان (به خصوص مبلهای خمیده)، قایق سازی.نام علمی این چوب Fagus orientalis نام فارسی و بومی راش و مرس و نام انگلیسی آن Beech است. از خواص ظاهری چوب راش درون نامشخص و به رنگ کرم مایل به قرمز است. دوایر سالیانه فشرده و در نتیجه در مقاطع طولی دارای خطوط کم و بیش مشخص ناشی از آن است. از بارزترین خصوصیات شاید بتوان به پره های چوبی در مقاطع طولی اشاره کرده که در مقطع شعاعی به پرمگس و در مقطع مماسی به دوک معروفند و این پره ها به صورت لکه های قرمز دیده میشود.  چه بسا گاهی این پرمگس های زیبا عیب محصوب میشوند چرا که به عقیده نجاران این بخشهای چوب پس از رنگ کاری سیاه میشوند. گونه راش چوبی نیمه سنگین و دارای بافتی همگن و تقریبا مقاوم در برابر حشرات و قارچهاست. گرده بینه های درجه 1 و 2 راش در ایران بیشتر به مصرف کارخانجات روکش و تخته لایه می رسد و گرده بینه های درجه 3 پس از تبدیل به الوار به بازار تهران (پل چوبی) روانه می شوند. بنا به اطلاعات بازار میزان تفاوت قیمت آن در 6 ماهه نخست در بازار تهران بوده است. به دلیل بافت همگن و درجه سختی مناسب این چوب بیشترین تقاضا را برای خرید به منظور تهیه مبل در بازار دارد. همچنین به دلیل قابلیت آغشتگی با انواع محلولهای حفاظتی بیشترین گونه مصرفی در کارخانه های اشباع است. البته اخیرا گونه های خارجی راش از طریق آذربایجان وارد ایران شده است که بنا به ادعای مبل سازان و فرشندگان چوب کیفیت چوب راش ایرانی را ندارد ولی به دلیل ابعاد و رطوبت مناسب تخته ها میزان ضایعات کمتری، در امر فرآیند تولید دارد. * توسکا چوبی سبک، نرم، راست تار، خوشکار، زیر بافت و قابل تورق می باشد که در تختۀ چند لایی مخصوصا لایه های وسطی، جعبه سازی، مدل سازی، اسکلت مبلمان کاربرد دارد.دو گونه توسکای قشلاقی و ییلاقی به نام های علمی Subcordate Alnus و Glutionose Alnuse در ایران وجود دارد. نام های محلی توسکا، تسکا و توسه است.  چوب درون نامشخص، رنگ کرم مایل به قرمز، دوایر سالیانه پهن با حدود نسبتا مشخص و موجدار در مقطع عرضی و پره چوبی آجری شکل قرمز رنگ در مقطع شعاعی و دوک های ظریف (پره ها) در مقطع مماسی از خصوصیات ظاهری چوب است. چوبی نیمه سنگین تا سبک است که به دلیل پرداخت و رنگ پذیری شکاف خوری و ابزار خوری خوب در صنعت مبلمان مصرف دارد ولی کم دوام بوده که البته در آب دوام قابل توجهی دارد. بیشترین میزان فروش را در بازار چوب فروشان پس از راش را داراست که البته در حال حاضر مهمترین مورد مصرف آن طبق آمار موجود در کارخانجات تخته لایه سازی آن در برابر آب در ساختن بناهای آبی نیز مصرف میشود. قیمت چوب توسکا به صورت الواری در سال بوده است. * افرا چوبی است سخت، سنگین، راست تار، خوشکار، سبک و شکننده و قابل تورق و مناسب برای صنایع کف پوش و روکش سازی، ساخت تخته چند لایه، قالب کفش، ساخت لوازم مهندسی، پوشش سطوح بزرگ، دیوار ها و رویه میزها و تخته خرده چوب، قابلیت کنده کاری و ظریف کاری، مجسمه سازی، مبلمان و خراطی.این خانواده دارای گونه های مختلفی در ایران است از جمله میتوان افرا پلت، افرا شیردار و کیکم را نام برد. بزرگترین و فراوان ترین افرای ایران اپلت با نام علمی insigne Bosso و نام انگلیسی Maple است. این گونه چوب درون نامشخص، چوب سفید مایل به کرم با درخشندگی کم و بیش صدفی دارد. دوایر سالیانه به دلیل فشردگی چوب تابستانه در مقطع عرضی کاملا مشخص و در مقطع مماسی نقوش مواج و در مقطع عرضی نقوش رگه ای مانند ایجاد کرده است که پره های چوبی ظریف و قهوه ای رنگ و براق در دو مقطع مختلف طولی به صورت لکه ها و دوک ها نمایان است. چوبی نیمه سنگین با پرداخت آسان و هم کشیدگی کم باعث شده تا در صنعت مبلمان و روکش گیری جایگاه ویژه ای داشته باشد. * چوب نراد (روسی) واژه چوب روسی در بازار چوب ایران به هر نوع چوب سفید رنگ وارداتی از روسیه تلقی میشود و کاربرد آن هم چندان تفاوتی نمی کند در حالیکه این چوب سفید خود شامل گونه های کاملا متفاوت چون نراد، نوئل و انواع کاجها می شوند. همچنانکه گفته شد یکی از گونه های چوبی که به چوب روسی معروف است Abies یا نراد است که نام رایج آن در دنیا Fir و Sapen است. این چوب فاقد درون چوب مشخص و به رنگ سفید مایل به قرمز، فاقد مجاری صمغی، راست تار، سبک، واکشیدگی و همکشیدگی کم، قابلیت ترک خوردن کم هنگام خشک شدن، بسیار خوش کار، سنباده خوری خوب، میخ خوری و پیچ خوری عالی هستند ولی با وجود تمام مزایا به راحتی در مقابل قارچها دچار مرض لکه آبی یا لکه قرمز میشوند از استحکام آن می کاهد. حشرات نیز علاقه زیادی به لانه گزینی و تخم گذاری در آن دارند و باید توجه داشت که چوبها دارای رگه قرمز به هنگام خشک شدن کاملا تاب بر می دارند. این چوب به علت سبکی و ضریب الاستیته بالا از بهترین چوبها برای اسکلت ساختمان هاست. الیاف بلند و خمیر سفید آن در کاغذسازی مصرف فراوان دارد. در ایران این چوب غالبا در صنایع مبلمان استفاده می شود. *چوب بلوط (سخت و محکم) مناسب برای روکش گیری (با عرض کمتر از 1mm)، بشکه سازی، پارکت سازی، کف پوش ساختن تخته هایی که بر روی سقف خانه ها در مناطق پر باران نصب می شوند، (مقاوم در برابر رطوبت و بکارگیری در اسکله سازی و بنادر، استفاده در انواع مبلمان، کتابخانه، میز و صندلی و ... ساخت تراورز (چوب های نصب شده در زیر ریل راه آهن)، ساخت دسته افزار و وسایل، استفاده در ساخت واگن و کشتی سازی و همچنین به عنوان تیرهای شبکه مخابراتی (بعد از اشباء شدن چوب) کاربرد دارند.   *چنار چوبی سخت و راست تار، کم دوام، با قابلیت میخ خور خوب، در ساخت مبلمان و غربال، روکش سازی و همچنین ستون معابد و مساجد کاربرد دارد. پرداخت پذیر و با برش بدون پودر. (کارهای ظریف) *چوب ساج چوبی سنگین، روغنی، خوش تراش و زیبا که از آن در ساخت مجسمه های چوبی استفاده می گردد. *چوب کاج چوبی نرم، راست تار، سبک که کم دوام است و زود می پوسد، و از آن برای ساخت جعبه، مبلمان و همچنین کاغذ سازی استفاده می شود. *چوب گلابی (امرود) چوبی سخت و مقاوم با دوام ، راست تار، صاف،سنگین که در ساخت ابزارهای چوبی دقیق (مانند خط کش)، قاب سازی و ادوات چوبی وهمچنین در ساخت مهر (مهر قالب پارچۀ قلمکار) بکار می رود. *چوب آبنوس چوبی بسیار سخت و سنگین بوده که دارای استحکام فراوان می باشد لذا کم یاب و گران می باشد و از آن در ساخت خاتم (به عنوان مثلث های سیاه رنگ) استفاده می شود.  *چوب توت سفید چوبی سخت، سنگین، راست تار و بادوام است که در ساخت روکش، ابزار چوبی منزل، خاتم کاری و ساخت سازهای موسیقی کاربرد دارد. *چوب سرو چوبی بسیار نرم و سبک که به آسانی قابل کار کردن و رنگ آمیزی می باشد و از آن بیشتر برای پوشش داخلی دیواره ها در کابین و ساختمان استفاده می شود. (قرمز مایل به قهوه ای)  *نارون چوبی محکم، سنگین، مناسب برای هوای مرطوب با نقوش زیبا که از آن اغلب روکش تهیه می کنند و به علت خاصیت خم پذیری برای کارهایی که پیچاندن چوب لازم باشد بکار می رود.  *چوب ارسی چوبی سخت، معطر، محکم و قوی که به آسانی خم می شود و زود می پوسد برای مبلمان سازی کاربرد داشته و برای خراطی بسیار مناسب است.  *چوب انجیلی بسیار سخت با وزن مخصوص بالاست شکننده بوده و برای ستون معادن و تونل ها و اشیاء مقاوم به سایش (قرقره، دوک نخ ریسی، پاشنۀ کفش) بکار می رود.  *چوب شمشاد از چوب های بسیار سخت، متراکم و سنگین و بادوام که در ساخت صنایع دستی و ادوات مهندسی لوازم خانگی کاربرد دارد.  *ماهون چوبی نیمه سخت و نیمه مستحکم با سنگینی متوسط که از آن برای ساخت مبلمان گران قیمت استفاده می شود. از جمله زیباترین چوب های جهان است. *سرخدار چوبی سخت و سنگین و مقاوم در برابر حشرات که در منبت کاری، قایق سازی و مصنوعات تزئینی کاربرد دارند. *چوب ملچ از جمله چوب های زیبا، خوش نقش و دکوراتیو ایران می باشد. در درجه اول مناسب برای صنایع روکش سازی می باشد، همچنین ساخت تخته چند لایه، درهای ماسیو (چوب خالص)، ادوات ورزشی و خراطی پایه ها و نرده ها کاربرد دارد. ملچ چوبی نیمه سنگین و نیمه سخت، راست تار و خوشکار با قابلیت تورق عالی است. *چوب آزاد به دلیل وجود خاصیت ارتجاعی و ارتعاشی (الاستیسیته) در مواردی از جمله ساخت وسایل ورزشی قابل ارتجاع (تخته پارالل و بارفیکس)، پاروی قایقرانی، تخته زیر فنر اتومبیل، همچنین ساخت وسایل موسیقی (سنتور) کاربرد دارد. آزاد چوبی سنگین و با دوام است. *چوب صنوبر و تبریزی چوبی راست تار، نیمه سبک و خوشکار و قابل تورق است که به عنوان تیرهای مخابراتی، تیر ساختمانی، کبریت سازی، ساخت وسایل کشاورزی، جعبه سازی و ساخت قفسه بندی کاربرد دارد و کاغذ سازی و تبریزی برای سنبه کاری مناسب است. *چوب گردو چوبی نیمه سبک و نیمه نرم، قابل تورق، راست تار، خوشکار و بسیار بادوام است. چوبی است با مقبولیت جهانی بارگه ها و نقش و نگار بسیار زیبا، صیقل پذیر و همگن می باشد و رنگ پذیری و قابلیت کنده کاری خوب داشته و در صنایع مبلمان گران قیمت، ساخت پارکت، قنداق تفنگ، روکش سازی، مجسمه سازی، ابزار آلات موسیقی و ... پوست گردو در صنایع رنگ رزی و برگ آن خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد. *زبان گنجشک (ون) چوبی محکم، قوی، بادوام، نسبتا ارزان با خاصیت الاستیکی زیاد که کم پیچ بر می دارد و در ساخت چهار چوب و درب، ساز ویلن، روکش و ساخت وسایل ورزشی (چوب اسکی) بکار برده می شود. (کرم مایل به قهوه ای) *چوب ممرز در ایران گسترده گی زیادی دارد و چوبی مقاوم و با دوام سخت و سنگین است که به عنوان تراورز و تیرک های معادن زغال سنگ، زغال گیری، ساخت واگن و همچنین در ساخت کاغذ کاربرد دارد. مقاوم به سایش است. *نمدار (زیسنون- زیر نون) جهت ساخت روکش، تخته چند لایه، مجسمه سازی، خمیر کاغذ، ساخت وسایل تزئیناتی، مداد سازی و کارهای ساختمانی کاربرد دارد.

 

منابع چوبکده طوبی 

کدام چوب بادوام تر است؟

کدام چوب بادوام تر است؟ چوب گردو با یکهزار سال دوام، بهترین چوب موجود در بازار است که عمدتا برای ساخت در، پنجره و ضریح امامزاده ها از آن استفاده می شود. وضعیت چوب در کشور به دلیل شرایط خاصی که دارد، واردات این کالا را به ایران اجباری کرده است.

درست است که چوب راش کشور ما در دنیا حرف اول را مى زند، اما براى جلوگیرى از تخریب جنگل ها ناگزیریم واردات چوب را بپذیریم. نابودى جنگل ها در کشور عواقب ناخوشایندى در پى دارد. از این رو واردات در این زمینه بهترین گزینه است.رجبى راد، رئیس اتحادیه صادرکنندگان مبلمان و لوازم ادارى در این خصوص مى گوید: نحوه برداشت از جنگل ها در کشور ما علمى نیست و حدود ۵۰ درصد چوب هاى داخلى به دست آمده از جنگل، قابلیت استفاده ندارد و از بین مى رود. همچنین دستگاه هاى خشک کن مطلوب هم در ایران وجود ندارد، بنابراین کالاهایى که با استفاده از این نوع چوب ها ساخته مى شوند، مرغوب نیستند. از این رو ما ترجیح مى دهیم از چوب هاى وارداتى استفاده کنیم. البته واردات چوب براى صیانت از جنگل هاى کشور هم موثر است. ناگفته نماند که جنگل اگر برداشت نداشته باشد، مخروبه مى شود و در مواقع ضرورى مى باید برداشت منطقى از جنگل صورت گیرد و این برداشت ها باید جهت حفظ جنگل باشد، اما متاسفانه از جنگل هاى ما برداشت هاى غیر استاندارد مى شود؛ به عنوان مثال برداشت از جنگل براى ساخت کاغذ. جنگل، ثروت ملى است، به همین دلیل باید از آن استفاده بهینه شود. ما براى رعایت منافع عموم، پیشنهاد واردات چوب را مطرح کردیم. بسیارى از دولت ها براى حفاظت از جنگل هاى کشورشان هزینه حمل چوب هاى وارداتى را تقبل مى کنند و در واقع براى این امر در کشورشان یارانه گذاشته اند، اما متاسفانه در کشور ما هزینه حمل چوب هاى وارداتى به عهده خود خریداران است و با یارانه سوخت، به مصرف چوب هاى داخلى یارانه پرداخت مى شود. در کنار اظهارات رئیس اتحادیه صادرکنندگان مبلمان و لوازم اداری، ثقفی، رئیس اتحادیه مبلسازان و درودگران نیز مى گوید: متاسفانه چوب هایى که از داخل به دست ما مى رسد، اکثرا خیس است و قابلیت استفاده ندارد. البته اگر این مشکل هم حل شود، باز باید در مقابل برداشتى که از جنگل ها مى شود نهال کارى کرد. مثلا در برابر چوبى که از هر درخت به دست مى آید، باید ۳ نهال جایگزین شود. همچنین قاچاق چوب در گذشته در کشور مساله ساز بود که البته امروز این مشکل تا حدودى برطرف شده است.چوب در اقسام مختلف و کیفیت هاى متفاوت کاربردهاى گوناگونى دارد. در این رابطه حسین افشار امین، یکى از اعضاى رسمى گروه کارشناسان صنایع چوب توضیحات جالب توجهى ارایه مى دهد: چوب با توجه به کیفیت و زیبایى کارایى مختلفى را به همراه دارد. رایج ترین کاربرد این صنعت در منازل و ادارات است. درهاى پرسى منازل قاعدتا از چوب هاى روسى یانراد است که اصطلاحا چوب کاج گفته مى شود. این درها به صورت سه لایی، نئوپان یا MDF پرس مى شود. البته از چوب راش و ملچ نیز بدین منظور مى توان استفاده کرد. چوب ملچ زیباترین نوع در بین دیگر چوب هاست. این زیبایى در نقش موجود در این چوب که به صورت موج نمایان شده، هویدا مى شود. شاید این موضوع یکى از دلایل گران تر بودن این نوع چوب در میان دیگر اقسام چوب هاست. در این میان چوب راش را هم نباید نادیده گرفت. البته این نوع از چوب محکم و صنعتى بیشتر براى مبلمان کاربرد دارد و بهترین انواع چوب راش متعلق به کلاردشت است. عمر چوب راش حدود ۱۵۰ سال و چوب ملچ ۱۰۰ سال است که این قضیه حکایت مقاوم تر بودن چوب راش نسبت به ملچ را مسلم مى کند. در این میان، گونه چنار از بین انواع چوب ها با عمر یکهزار ساله براى درهاى ورودى امامزاده ها کاربرد دارد.براى ساخت کابینت ها بیشتر از MDF استفاده مى شود، چراکه دوام بهترى دارد. نئوپان نیز در این زمینه مصرف دارد. همچنین نئوپان هاى ملامینه براى کابینت استفاده مى شود. کمدهاى دیوارى نیز که به صورت چوب کار مى شود، تمام مشخصه هاى درهاى ورودى پرسینگ را در بر دارد.یکى دیگر از اقسام چوب، چوب گردو است که از گونه هاى نادر و کمیاب است و با برداشت صنعتى به دست مى آید. چوب گردو داراى رنگ راه دار تیره است که با رگه هاى تیره تر نقش زیبایى به خود گرفته و براى منبت کارى انتخاب مناسبى است. البته متاسفانه در کشور ما از چوب هاى گردو استفاده نادرستى مى شود. کاربرد چوب گردو در مبلمان مثال آشکارى براى این ادعا است. حسین افشار امین در ارتباط با واردات گونه هاى مختلف چوب مى گوید: در صورتى که چوب راش کلاردشت ما بهترین نوع در دنیاست ما براى عدم تخریب جنگل ها، این نوع چوب را از رومانى و ترکیه و اروپاى شرقى وارد کشور مى کنیم. همچنین چوب نراد، از روسیه و فنلاند و بعضى گونه هاى اتریشى نیز وارد کشور مى شود. کارشناس فوق، برداشت غیرحرفه اى دامسراها را یکى از علل تخریب جنگل معرفى مى کند.افشار امین در ادامه نکته هاى متعددى را یادآور مى شود: در حال حاضر سالانه یکهزار و ۲۰۰ تا ۲ میلیون متر مکعب چوب از جنگل هاى ایران به دست مى آید و حدود ۵/۲ میلیون متر مکعب از خارج وارد مى شود. این در حالى است که به گفته مسوول روابط عمومى سازمان جنگل ها و مراتع در سال ۱۳۸۱ کارخانه هاى چوب با ۵۰ درصد ظرفیت کار مى کردند. با حذف تعرفه واردات چوب، امیدواریم اولا از تخریب جنگل ها جلوگیرى شود، ثانیا کارخانه هاى صنایع چوب با ۱۰۰ درصد ظرفیت به کار خود ادامه دهند. کارشناس صنایع چوب در ادامه مى گوید: طبق آمار منتشر شده حدود ۷۲ هزار واحد صنفى و صنعتى در سراسر ایران در بخش صنعت چوب فعال هستند که در سال ۱۳۷۵ تعداد ۱۱۷۲۵۴ نفر به طور مستقیم در این بخش صنعت مشغول به کار بوده اند. با توجه به رشد جمعیت و اقبال مردم به این صنعت و گسترش صنایع چوب، تعداد کسانى که به طور مستقیم در این صنعت اشتغال دارند به ۳۵۱۷۶۲ نفر مى رسد و این تعداد با توجه به ۴ هزار نوع کاربردى که براى صنعت چوب و صنایع وابسته به آن تعریف شده، جمعیت زیادى از مردم را به صورت مستقیم و غیر مستقیم با این صنعت و صنایع وابسته به آن به کار گرفته است. تعدادى از کارخانه هایى که به صورت مستقیم و غیر مستقیم از این صنعت ارتزاق مى کنند، عبارتند از: بخش عظیمى از جنگلدارى و برداشت چوب از جنگل، کارخانه هاى نئوپان سازی، فنرسازی، صنایع پلاستیک، شیشه سازی، میخ سازی، پیچ سازی، چرم سازى و بسیارى دیگر از کارخانه ها که ارتباط تنگاتنگى با صنعت چوب دارند و از این صنعت بهره مند هستند.افشار امین در خاتمه مى گوید: متاسفانه این صنعت با این حجم وسیع و گسترده و قابلیت هاى بسیار، تامین کننده نیازهاى فنى و معنوى و فرهنگى جامعه نیست و از حمایت هاى بعضى از مسوولان بى بهره است.

روزنامه همشهرى

چوب

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

پرش به: ناوبری, جستجو

تفاوت درونچوب و برونچوب در مقطع یک درخت ۲۷ ساله

چوب، از نظر گیاه‌شناسی، بخش جامد و سخت زیر پوست ساقه درخت یا دیگر گیاهان چوبی است که به شکل بافت آوندی وجود دارد.

گرچه در باور عموم چوب تنها در درخت و بوته یافت می‌شود، از نظر علمی‌در همه گیاهان آوندی وجود دارد. در چوب مجراهای زیر قابل مشاهده است:

1. بافت چوبی یا مجراهای چوبی، که شیره خام، آب و نمک‌های معدنی محلول را از ریشه به برگ‌ها و غنچه‌های هوایی می‌برد.
2. آوند آبکشی یا مجراهای لیبر، که غذای آماده برای برگ‌ها (شیره تولیدی) به شکل محلول از طریق آنها برای تغذیه بقیه گیاه به گردش در می‌آید.

مجراهای چوبی به‌وسیله یاخته‌های مرده و دیواره‌های چوبی شده بوجود می‌آیند. در هر دو حال پروتوپلاسم سلولی پدیدار می‌گردد و دیوارها به‌وسیله ته‌نشین شدن ماده لیگنین (که سختی چوب از آن است) افزایش می‌یابند.

سطوح تار و آوندی در نخستین سال رشد خود را در فاصله‌ای معین در بافت میان آوندهای چوبی و آبکشی قرار می‌دهند، این لایه کامبیوم نامیده می‌شود. کامبیوم به دو بخش درونی (آوند چوبی) و بیرونی (آوند آبکشی) تقسیم می‌شود. همچنانکه سلولهای پیر با رشد پیوسته تنه فرو می‌ریزند، لایه‌های تازه آوند آبکشی کار خود را انجام می‌دهند.

چوب بی گمان یکی از بهترین و سودمندترین مواد خام طبیعت است و بی آن بشر هرگز به سطح پیشرفت و رفاه کنونی نمی‌رسید.

مقطع ساقهٔ یک گیاه کتان:
۱. مغز ساقه (Pith)‏
۲. چوب زودرس (Protoxylem)‏
۳. بافت چوبی (Xylem)‏
۴. بافت آبکش (Phloem)‏
۵. بافت سخت (Sclerenchyma)‏
۶. پوسته (Cortex)‏
۷. روپوست (Epidermis)

چوب ابتدا، ماده‌ای حیاتی برای ساخت ابزارهای اولیه، خانه و قایق برای حرکت در رودها بود. سپس، برای ساخت اکثر اشیا و ابزارهای سودمندی که انسان قرنها برای پیشرفت زندگی خود به آنها متکی بود، به کار رفت. بخشی از فناوری چوب بر اثر تلاش صنعتگران باقی مانده، ولی بیشتر آن ناچار از بین رفته و با مواد و روشهای دیگر که نتیجه انقلاب صنعتی بشر است، جایگزین شده‌است.

چوب تنها منبع طبیعی تجدیدپذیر است. نفت و زغال و دیگر معادن سرانجام روزی تمام خواهد شد، ولی جنگلی که خوب نگهداری شود (حتی گاه بدون نگهداری) بطور نامحدود به تولید چوب ادامه خواهد داد. چوب جایگاه برجسته‌ای در اقتصاد جهانی دارد. تولید سالانه چوب در جهان ۲۵۰۰ میلیون متر مکعب است. خواص فیزیکی و شیمیایی و نیز مکانیکی چوب آن را فعلاْ بی جانشین کرده‌است.

• خشک کردن چوب پارفیکا

محتویات  [نهفتن]  ۱ چوب ۱.۱ ساختار ۱.۲ درون‌چوب ۱.۳ انداختن درخت و حمل الوار ۱.۴ مقدمه ۱.۴.۱ شرح روش آزمایش ۲ منابع ۳ جستارهای وابسته

چوب [ویرایش]

چوب یکی از مفیدترین موادی است که ما در اختیار داریم.چوب محکم است اما می‌توان به سادگی آن را برید و به شکل‌های مختلف درآورد.بخش عمدهٔ چوب از تنهٔ درخت‌ها بدست می‌آید.

چوب یکی از قدیمی‌ترین و ابتدایی‌ترین مصالح ساختمانی موجود در طبیعت است که بشر در طول تاریخ از آن بهره برده‌است. چوب تنها مصالح ساختمانی است که از منبع قابل تجدید بدست می‌آید و از مصالح خوبی برای مناطق زلزله خیز می‌باشد.

داریوش در فرمان بنیاد شهر شوش می‌گوید: «تخته و چوب یکا از گاندرا و کرمانیا آورده شد)». واژه (یکا) در زبان فارسی همان درخت جگ است که چوبی قهوه‌ای رنگ و سخت دارد. از این نقش برجسته قصر آپادانا در دوره هخامنشی آشکار می‌شود که چوب را برای استفاده کاربردی و تزئینی در دوران مادها نیز به کار می‌گرفتند. در قسمتی از این نقش برجسته یک درباری ماد در حال حمل یک صندلی چوبی مشاهده می‌شود که مربوط به سده پنجم پیش از میلاد است.

از جمله مهم‌ترین کاربردهای چوب، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: استفاده از چوب در ساخت مصنوعات چوبی

استفاده از چوب برای اعضای باربر

استفاده از چوب برای نماسازی و تزئین

استفاده از چوب برای کارهای کمکی در ساخت و ساز، مانند قالب سازی، چوب بست و...

نکته قابل توجه این است که در تعیین مشخصه‌های مکانیکی چوبها باید مواردی همچون جهت الیاف چوب، مقدار رطوبت، نوع چوب، محل رویش، پهنی دایره سالانه، درجه حرارت، تعداد گره‌های روی چوب، شرایط نمونه گیری، شرایط لحظه‌ای آزمایش و دستورالعمل آزمایشی را در نظر گرفت.

ساختار [ویرایش]

چوب از میلیون‌ها لولهٔ نازک که در امتداد طول تنهٔ درخت کشیده شده‌اند، درست شده‌است.وقتی درخت زنده‌است، این لوله‌ها شیرهٔ گیاهی را از ریشه‌ها به برگ‌های درخت می‌رسانند.چوب‌های گونه‌های مختلف درخت از نظر رنگ، سختی و نقش (رگه) با هم متفاوت اند.

درون‌چوب [ویرایش]

در علوم جنگل، بخش درونی و غیرزنده ساقه درخت که به آن استحکام بیشتری می‌بخشد را درون‌چوب می‌گویند.^[۱]

چوبدرونی شدن در تمامی درختان پس از سن مشخصی رخ می‌دهد که به نوع گونه چوبی بستگی دارد ولی برخی از درختان چوبدرون نامشخص مستند یعنی بخش تیره تری در تنه یا گرده بینه درخت دیده نمی‌شود مانند برخی ار انواع خانواده صنوبر ممرز توسکا بید ون یا زبان گنجشک و برخی از سوزنی برگان مثل زربین و سروناز و سرو شیراز^[۲] چوبدرون دارای خواص بهتری نسبت به چوب برون است که اغلب به علت تجمع مواد استخراجی تیره شدن و افزایش دوام طبیعی چوب می‌باشد در نتیجه کمتر مورد حمله قارچها و سایر عوامل مخرب چوب قرار می‌گیرد.

هر نوع پوسیدگی که به درون‌چوب محدود می‌شود را «درون‌پوسه» می‌نامند. سرخ، خاکستری یا آبی شدن درون‌چوب درختان پهن‌برگ که لزوماً در نتیجه پوسیدگی نیست، را اصطلاحا «درون‌تیرگی» می‌نامند. قهوه‌ای یا مشکی شدن قسمت‌هایی از درخت یا دار که لزوماً در نتیجه پوسیدگی نیست را «درون‌سیاهی» نام گذاشته‌اند.

انواع درون‌چوب:

• چوبی که تحت تأثیر عوامل طبیعی مانند قارچ و یخ‌زدگی تغییر رنگ داده و شبیه به درون‌چوب شده باشد، «درون‌چوب کاذب» نام دارد.
• نوعی درون‌چوب کاذب که بر اثر یخبندان شدید به وجود می‌آید و سبب ایجاد قسمت‌های رنگی در بخش مرکزی ساقه می‌شود «درون‌چوب یخ‌زاد» نام دارد.
• درون‌چوب کاذب‍‍‍ی به رنگ مشکی یا قهوه‌ای تیره که معمولاً از درون‌چوب قابل تشخیص نیست و عمدتاً در پهن‌برگان مشاهده می‌شود، «درون‌سیاه» نامیده می‌شود.
• قرمزی بارز درون‌چوب سوزنی‌برگان و برخی پهن‌برگان که عامل آن نوعی قارچ است را «دل‌قرمزی» می‌گویند.

انداختن درخت و حمل الوار [ویرایش]

برای انداختن درخت از اره‌های برقی یا ماشین‌های بزرگی استفاده می‌شود که می‌توانند در چند ثانیه یک درخت را بیندازند و پوست تنهٔ آن را بکنند. در بعضی کشورها تنه‌های درخت را به نزدیک ترین رودخانه می‌اندازند و به کمک جریان آب به کارگاه چوب بری می‌رسانند، ولی بخش عمدهٔ الوار با کامیون‌های مخصوص یا با قطار حمل می‌شود.

مقدمه [ویرایش]

چوب یک ماده ناهمگون است بنابراین مقاومت چوب در هر نقطه از آن متفاوت بوده و به خواص آن نقطه بستگی دارد. مقاومت کششی چوب در جهت عمود بر الیاف کمتر از آن در جهت الیاف می‌باشد. معمولاً چوب را به ندرت در جهت عمود بر الیاف تحت بار کششی قرار می‌دهند.

درباره مقاومت فشاری چوب، این مقاومت در امتداد تارها افزایش می‌یابد و هر چه چوب فشرده تر گردد، مقاومت آن افزایش می‌یابد. بیشترین مقاومت چوب در حالت متراکم و زمانی که حجمی حدود ۳/۱ حجم اولیه را داراست، به وجود می‌آید. گاهی اوقات در حالت متراکم چوب، می‌توانیم به ۱۰ برابر مقاومت فشاری در جهت عمود بر الیاف برسیم. مقاومت چوب در جهت مایل بر الیاف تقریباً برآیندی از مقاومت آن در دو جهت عمود بر هم است. جهت تأثیر نیرو در مقایسه با جهت الیاف سه حالت دارد:

• نیرو در جهت الیاف (در امتداد محور درخت)
• نیرو در جهت عمود بر الیاف
• نیرو در جهتی که با جهت الیاف، ایجاد زاویه کند.
• وسایل مورد نیاز جهت آزمایش:
• کولیس
• متر نواری
• سه عدد چوب با ابعاد گوناگون
• ترازو
• گرمچال
• دستگاه اندازه گیری مقاومت فشاری
• دستگاه اندازه گیری مقاومت خمشی

شرح روش آزمایش [ویرایش]

در ابتدا ابعاد سه قطعه چوب (نمونه‌های آزمایش که باید فاقد ترک باشند) را توسط متر و کولیس اندازه گیری می‌کنیم. از متر برای اندازه گیری ابعادی که نمی‌توانیم با کولیس اندازه گیری کنیم، استفاده می‌کنیم. نتایج این مرحله از آزمایش به صورت زیر می‌باشد:

• نمونه ۱ (کوچک): :مقطع: mm ۵۴٫۱ ۵۷ mm * ارتفاع: ۱۵۳ mm
• نمونه ۲ (متوسط) :

مقطع : ۵۷ mm ۵۷ mm * ارتفاع : ۲۰۴ mm

• نمونه ۳ (بزرگ) :

مقطع : ۵۴٫۲ mm * ۵۶ mm ارتفاع : ۶۵۲ mm

در این قسمت از چوب‌های نمونه ۱ و ۲ برای آزمایش مقاومت فشاری استفاده می‌کنیم. (باید دقت کنیم نمونه، بدون هر گونه ترک باشد.)

الف- آزمایش فشار در جهت موازی با الیاف:

نمونه ۲ را در امتداد الیاف تحت تست فشاری قرار می‌دهیم. نکته‌ای که وجود دارد این است که اگر نمونه چوب ما سالم باشد، باید با زاویه ۴۵ درجه در آن گسستگی رخ بدهد و هیچ گونه جدا شدگی نباید اتفاق بیافتد. نمونه مورد آزمایش ما، نیروی ۱۱۵٫۶ KN را تحمل کرد. نمونه مورد آزمایش پس از بارگزاری دچار جدا شدگی شده و در نتیجه نمونه ما ناسالم بوده و از این آزمایش رد می‌شود.

ب- آزمایش فشار در جهت عمود بر الیاف:

چوب نمونه ۱ را در جهت عمود بر امتداد الیاف در دستگاه سنجش مقاومت قرار می‌دهیم. باید دقت کنیم تا نمونه فاقد هر گونه ترک یا جدا شدگی باشد. به تدریج فشار را افزایش می‌دهیم و سرعت افزایش فشار را در نظر می‌گیریم. روند افزایش فشار تا فشار ۸۲ KN به طور تقریبی ثابت می‌ماند ولی بعد از این فشار، سرعت افزایش بار وارده بر چوی کم شده و عملاً چوب مورد آزمایش ما از نقطه تسلیم خود عبور کرده‌است. چوب در این حالت هم‌زمان با افزایش فشار، دچار لهیدگی می‌شود و در حقیقت از ۸۲ KN به بعد در اثر ایجاد لهیدگی، شاهد بار کاذب در دستگاه هستیم.

در عمل در هنگام کاربرد چوب به عنوان مصالح ساختمانی، بار وارده نباید ار بار مجاز که خود درصدی از حد جاری شدن می‌باشد بیشتر شود (نوعی ضریب اطمینان داریم). در این آزمایش جداشدگی ایجاد شده در نمونه، در جهت گره‌هایی است که قبلاً در داخل چوب وجود داشته‌است.

یکی از معایب چوب، گره‌های موجود در آن است. زیرا باعث به هم خوردگی و حتی انحراف در شیب الیاف می‌شوند که نتیجه آن کاهش مقاومت چوب است. نحوه توزیع و میزان و اندازه این گره‌ها در هر دو جهت درازا و پهنای مقطع چوب اهمیت دارد. سایر جدا شدگی‌ها در اثر محل و نحوه عمل آوری چوب، جنس چوب و اینکه از چه درختی است، می‌باشند.

ج- آزمایش مقاومت خمشی چوب:

چوب سوم با ابعاد استاندارد را در داخل دستگاه مربوطه قرار می‌دهیم. حال شروع به وارد کردن نیرو به چوب می‌کنیم. حال اگر نمونه چوب ما سالم باشد باید از وسط چوب یعنی محل اثر سومین تکیه گاه دستگاه به صورت عمود بر جهت الیاف شکسته شود و باید بین الیاف چوب فاصله‌ای نباشد.

با افزایش نیرو چوب مورد آزمایش تا ۱۰٫۵ KN را تحمل می‌کند اما بعد از آن شروع به شکستگی می‌کند. در این حالت شکستگی چوب با جداشدگی الیاف همراه است که این وضعیت از ویژگی‌های خوب و مطلوب برای چوب نیست. اگر نمونه ما سالم بود می‌بایست از وسط و به صورت عمودی و متقارن می‌شکست و عدد بدست آمده برای آن حدود ۲۰ KN می‌شد. در نتیجه نمونه ما از آزمایش مقاومت خمشی رد شد.

د- آزمایش تعیین درصد رطوبت چوب:

وقتی که چوب خشک باشد، از محیط اطراف رطوبت جذب می‌کند و چنانچه تر باشد، در محیط خشک از خود رطوبت دفع می‌کند. رطوبت چوب درختان زنده بین ۳۰ تا ۹۰ درصد متغیر می‌باشد. روش انجام آزمایش به این صورت است که ابتدا چوب‌ها را وزن می‌کنیم و مقادیر بدست آمده را ثبت می‌کنیم.

W۱ = ۲۲۵٫۲ gr

W۲ = ۱۷۲٫۷ gr

حال آنها را در داخل گرمچال در دمای ۸۰ درجه سانتی گراد قرار داده و بعد از ۲۴ و ۴۸ ساعت، مجدد آنها را وزن می‌کنیم. لازم به ذکر است که درصد رطوبت استاندارد برای آزمایشهای چوب ۱۲٪ می‌باشد. وزن نمونه‌ها بعد از ۲۴ ساعت:

W۱ = ۲۱۲٫۳ gr

W۲ = ۱۶۱٫۲ gr

وزن نمونه‌ها بعد از ۴۸ ساعت:

W۱ = ۲۰۸٫۹ gr

W۲ = ۱۵۸٫۶ gr

حال درصد رطوبت را از رابطه مقابل بدست می‌آوریم: u = ۱۰۰ * (M-m) / m u : درصد رطوبت M : جرم چوب مرطوب m : جرم چوب خشک درصدهای رطوبت بدست آمده به قرار زیر است: برای ۲۴ ساعت : u۱ = ۶٫۰۷ ٪ u۲ = ۷٫۱۳ ٪ برای ۴۸ ساعت: u۱ = ۷٫۸۰ ٪ u۲ = ۸٫۸۹ ٪ در نتیجه نمونه‌های ما، چوب‌هایی خشک بودند.

منابع [ویرایش]

1. ↑ منبع مطالب بخش درون‌چوب: برابرنهاده‌های فرهنگستان زبان فارسی: دفتر هشتم. بازدید: نوامبر ۲۰۱۱.
2. ↑ http://utcan.ut.ac.ir/fa/administrators.pdf

کتاب چوبشناسی اثر دکتر حجازی

کتاب مکانیک چوب اثر دکتر قنبر ابراهیمی

کتاب اصول تشریح چوب اثر دکتر حجازی

کتاب چوبشناسی اثر دکتر نیلوفری